2.1.1 Հասկացություններ և սահմանումներ

Վերլուծական հիմք: ՀՀ ԱԱԳԻ-ի հաշվարկման մեթոդաբանությունը  մշակվել է համապատասխան  " Արտադրողների գների ինդեքսի ձեռնարկ .տեսություն  և կիրառում, 2004"( ԱՄԿ/ԱՄՀ/ՏՀԶԿ/ՄԱԿ ԵՏԽ/ՀԲ) ձեռնարկի  :

Սահմանում. Գների ինդեքսը ներկայացնում է արդյունաբերական արտադրանքի գների փոփոխությունը (անկախ նրա նշանակությունից) և արտացոլում ընտրանքային կարգով ընտրված կազմակերպություններում,  որոշակի ժամանակաշրջանի ընթացքում անփոփոխ բնութագրերով` արտադրված արտադրանք-ներկայացուցիչների հավաքակազմի զուտ գնային փոփոխությունը:

2.3.1 Դասակարգում/Հատվածավորում

Դասակարգում. Արտադրողների գների ինդեքսի դասակարգումը կատարվում է համապատասխան  Տնտեսական գործունեության տեսակների դասակարգչի   (ՏԳՏԴ), խմբ. 2:

2.2.1 Ընդգրկունություն

Տվյալների ընդգրկունություն

Ճյուղային ընդգրկունություն: Գների ինդեքսն ընդգրկում է ՏԳՏԴ –ի հետևյալ բաժինները.                    

• հանքագործական արդյունաբերություն և բաց հանքերի շահագործում (B),

• մշակող արդյունաբերություն`(C), 

• էլեկտրաէներգիայի, գազի, գոլոշու և լավորակ օդի մատակարարում`(D),

• ջրամատակարարում, կոյուղու, թափոնների կառավարում և վերամշակում(E):

Արտադրանքի ընդգրկունություն: Ինդեքսի հաշվարկման համար ընտրված արտադրանքներն ապահովում են ՏԳՏԴ համապատասխան բաժին, հատված, խումբ, դաս մակարդակներում ներկայացուցչականությունը:

Գների դիտարկման ժամկետը: Գների գրանցումը կազմակերպություններում կատարվում է յուրաքանչյուր ամիս, պաշտոնական վիճակագրական հաշվետվական ձևի հիման վրա: Գրանցվում է տվյալ ամսվա ընթացքում ձևավորված արտադրանքի միջին կշռված գինը:

3.1.1 Սկզբնական տվյալների հավաքման ծրագիր

Կշիռների սկզբնաղբյուրները: Լասպեյրեսի ինդեքսների ագրեգացման  համար կշիռների սկզբնաղբյուր են հանդիսանում ճյուղային վիճակագրական հետազոտությունների  արդյունքում ստացված արդյունաբերական արտադրանքի արժեքի ընդհանուր ծավալի մասին տվյալները:

Կազմակերպությունների ընտրանքը: Ընտրանքային հետազոտության ժամանակ ընտրվում են այն արդյունաբերական միավորները, որոնց կողմից թողարկված արտադրանքի գործող գներով  ծավալների տեսակարար կշիռները (ՏԳՏԴ խմբ.2)-ի համապատասխան դասում կազմում են 5 և ավելի տոկոս:

Արտադրատեսակների/գործարքների ընտրանքը: Արտադրանք-ներկայացուցիչների ընտրանքն իրականացվում է օգտագործելով ներկայացուցչականության սկզբունքը կոնկրետ կազմակերպության համար: Որպես ներկայացուցչականության չափանիշ ընտրված արտադրատեսակների  գների գրանցման համար կարող է հանդիսանալ տեսակարար կշռի ցուցանիշը` ներկայացրած ապրանքախմբի ապրանքային թողարկման մեջ:

Ապրանք/գործարքների առանձնահատկությունները: Ընտրված արտադրանքը մանրամասնեցվում է ըստ արտադրատեսակների (արտադրանք -ներկայացուցիչների) տեխնիկական բնութագրերի:

Ընտրանքի չափը: Գների դիտարկումը կատարվում է արդյունաբերական 507 բազային կազմակերպություններում` 549 անվանում արտադրանքների (2490 արտադրանք–ներկայացուցիչների) գծով:

Տվյալների հավաքման եղանակները: Կազմակերպությունները, սահմանված կարգով, ներկայացնում են լրացված հաշվետվական ձևերը տարածքային վիճակագրության բաժիններ, մարզային գործակալություններ կամ ՀՀ ՎԿ-ի կենտրոնական գրասենյակ:

3.1.2 Սկզբնական տվյալների սահմանում, ընդգրկունություն, դասակարգում, գնահատում և գրանցման ժամկետ

Ամսվա ընթացքում արտադրված արտադրանքի միջին կշռված փաստացի բացթողման  գինը (առանց ավելացված արժեքի հարկի, ակցիզային և այլ հարկերի) գրանցվում և ստուգվում է :

Տվյալների սկզբնաղբյուրները համապատասխանում են ԱԱԳԻ վիճակագրության սահմանումներին,  ընդգրկվածությանը և դասակարգմանը:

3.1.3 Սկզբնական տվյալների  ժամանակայնություն

Կազմակերպությունները մինչև հաշվետու ժամանակաշրջանին հաջորդող ամսվա 10-րդ օրը տվյալները ներկայացնում են  տարածքային վիճակագրության բաժիններ, մարզային վարչություններ կամ ՀՀ ՎԿ-ի կենտրոնական ապարատ: 15-րդ օրը մարզային գործակալությունները տվյալները փոխանցում են ՀՀ ՎԿ-ի կենտրոնական գրասենյակ:

3.2.1 Սկզբնական տվյալների գնահատում

Կազմակերպությունների կողմից ներկայացվող հաշվետական ձևերի թվաքանակը և փաստացի ներկայացման ժամկետները գրանցվում են յուրաքանչյուր ամիս:

Տարվա ընթացքում անցկացվում է մոնիթորինգ չաշխատող կազմակերպությունների թողարկած կամ երկարատև ժամանակով արտադրությունը դադարեցրած արտադրատեսակների վերաբերյալ, դրանք նոր համանման արտադրատեսակներով փոփոխելու նպատակով:

Տվյալների համապատասխանության ստուգման, մուտքագրման ժամանակ նախորդ ժամանակաշրջանի հետ կատարվում է տեղեկատվության ոչ տրամաբանական փոփոխությունների ստուգում:

3.3.1 Սկզբնական տվյալների վիճակագրական մեթոդներ

Բացակայող գների արտացոլումը: Բացակայող գների դեպքում օգտագործվում է գնահատված կամ հաշվարկային գների մեթոդը մինչև փաստացի գների մասին տվյալների ի հայտ գալը: Բացակա արտադրատեսակի գնի հաշվարկման համար օգտագործվում է համանման արտադրատեսակների գների միջին երկրաչափականի փոփոխությունը, իսկ ավելի բարձր մակարդակներում` գների միջին փոփոխությունների մեծությունները (գների ինդեքսները):

Փոխարինվող ապրանքների ընտրանքը: Արտադրատեսակի փոխարինումը համանման նոր  արտադրատեսակով:

Որակական տարբերության ուղղում: Ուղղումներ չեն կատարվում:

Նոր արտադրատեսակների ներառում: Իրականացվում է է բազիսային ժամանակահատվածի փոփոխության ժամանակ:

3.3.2 Վիճակագրական այլ գործընթացներ

Ընթացիկ ինդեքսի կշիռների ժամանակաշրջանը: Ընթացիկ ինդեքսների համար կշիռների ժամանակաշրջանը 2019թ է:

Կշիռների նորացման հաճախականությունը: Կշիռները նորացվում են 3-5 տարին մեկ անգամ: Կարող են վերանայվել  նաև կառուցվածքային համամասնությունների էական փոփոխությունների դեպքում:

Ամենացածր կարգի ինդեքսների հաշվարկ: Արտադրանքի կազմում ներառված արտադրատեսակների գների միջին երկրաչափականների հարաբերությունն է:

Ագրեգացման բանաձև: Արտադրանքների ինդեքսի ավելի բարձր մակարդակների ագրեգացման համար օգտագործվում է Լասպեյրեսի բանաձևը:

Ագրեգացման կառուցվածքը: Ըստ արտադրանքի դասակարգչի ըստ գործունեության տեսակների (ԱԴԳՏ)` արտադրանք և  ըստ ՏԳՏԴ-ի`  բաժին, հատված, խումբ, դաս և ընդամենը ` ՀՀ ագրեգացման մակարդակների:

Արտադրանքի ինդեքսները ագրեգացվում են ենթաճյուղերով և ճյուղերով:

Արժեքի կշիռների ժամանակաշրջանի և բազիսային ժամանակաշրջանի համաձայնեցումը: Արժեքի կշիռների ժամանակաշրջանը և բազիսային ժամանակաշրջանը համաձայնեցվում են:

Հաշվարկային ժամանակաշրջան: Ինդեքսի բազիսային ժամանակաշրջանն է`  2019=100 :

Ինդեքսների սեզոնային  ուղղումներ: Սեզոնային տատանումների հետ կապված ուղղումներ չեն կատարվում:

3.4.1 Միջանկյալ արդյունքների արժանահավատության ստուգում

Արտադրանքի տեսակների որոշ ցուցիչներ համեմատվում են արդյունաբերության վիճակագրության հետ:

3.4.2 Միջանկյալ տվյալների գնահատում

Գների ստուգումը: Ոչ տրամաբանական գնային փոփոխությունները ստուգվում են նախորդ ժամանակաշրջանում հաշվետու միավորի նույնանուն արտադրանքի գների հետ:

Տվյալների մշակման ստուգումը: Յուրաքանչյուր ամիս կատարվում է  տեղեկատվության, առանձին ինդեքսների թվաբանական և տրամաբանական ստուգում:

5.1.5 Տվյալների տարածում/ տրամադրում ըստ պահանջի

Վիճակագրական գաղտնիք  չհանդիսացող տվյալները, որոնք չեն հրապարակվում, սակայն հնարավոր է ստանալ տվյալների հիմնապաշարից (բազա), տրամադրվում են ըստ պահանջի:

5.3.2. Փաստաթղթերի և ծառայությունների համացանկի (կատալոգ) առկայություն

Համաձայն վիճակագրական ծրագրի, յուրաքանչյուր տարի ՎԿ-ն հրապարակում և տարածում է Վիճակագրական հրապարակումների համացանկ (կատալոգ): Համացանկը պարունակում է մանրամասն և հստակ գծագրված տեղեկատվություն ՎԿ թղթային տարբերակով հրապարումների վերաբերյալ: Համացանկը ներկայացնում է յուրաքանչյուր հրապարակման վերնագիրը` համառոտ բովանդակությամբ, պարբերականությունը և հրապարակման օրը:

Համացանկի նպատակն է ծանոթացնել օգտագործողներին  ՀՀ ՎԿ կողմից հրապարակվող վիճակագրական արտադրանքին:

Համացանկի էլեկտրոնային տարբերակը տեղադրված է  ՀՀ ՎԿ կայքում`

https://www.armstat.am/am/?nid=82&year=2021